Het verlies van biodiversiteit is wereldwijd zorgwekkend toegenomen door verstedelijking, intensieve landbouw, ontbossing en klimaatverandering. Dit heeft niet alleen negatieve effecten op de natuur, maar ook op de gezondheid en het welzijn van mensen. Door klimaatadaptieve maatregelen te koppelen aan maatregelen voor biodiversiteit kan de klimaatverandering worden gemitigeerd en de biodiversiteit worden vergroot. Een zorgvuldig ruimte-ontwerp speelt daarbij een heel belangrijke rol.
Door de natuur in het ontwerp te integreren, kunnen we niet alleen inspelen op de groeiende vraag naar woonruimte, maar ook bijdragen aan een duurzamer, klimaatbestendiger en ecologisch rijker landschap, waarin stad en platteland verbonden zijn.
Emma Ottevanger – Rho-adviseur Planvorming en Ontwerp
Biodiversiteit en klimaatadaptieve maatregelen in de stad
BLOESEMBOMEN BRENGEN HELLEVOETSLUIS TOT BLOEI
Op weg naar een toekomstbestendige buurt: dat was het doel van het project Marinebuurt in Hellevoetsluis. Samen met de bewoners en de gemeente wordt de openbare ruimte opnieuw ingericht.
De buurt wordt nu nog gekenmerkt door veel verharding in de openbare ruimte en is daarmee weinig klimaatadaptief. Een nieuwe inrichting biedt dan ook veel kansen om de buurt een impuls te geven, zodat het een aantrekkelijke uitstraling krijgt, uitnodigt om buiten te verblijven en door een bewuste inrichting ook beter bestand is tegen flinke buien en warme dagen.
Ook in de straten waar de bloesemroute niet loopt, hebben we evenveel aandacht besteed aan de biodiversiteit. Diverse bomen van verschillende ordes en een diversiteit aan struiken bieden voldoende voedsel, veiligheid, vocht en verplaatsmogelijkheden voor diverse soorten flora en fauna.
De gehele buurt wordt zo toekomstbestendig heringericht. Het vergroten en diversifiëren van het groen versterkt de biodiversiteit en draagt bij aan het beperken van de hittestress door het strategisch toevoegen van bomen die schaduw geven op de verharding en door verdamping de temperatuur omlaag brengen. Water wordt zoveel mogelijk over het oppervlak afgevoerd naar de Singel.
De nieuwe inrichting zal niet alleen de biodiversiteit versterken en de gevolgen van klimaatverandering minimaliseren, maar ook zorgen voor een prettige, gezondere leefomgeving waarin mensen elkaar buiten willen ontmoeten.
Duurzaam en klimaatbestendig wonen in het landelijk gebied
In de landelijke gebieden staan we voor de uitdaging om een transitie te maken naar een duurzamer en klimaatbestendiger landschap. Klimaatverandering en de daarbij horende problemen, zoals extreme weersomstandigheden en wateroverlast, roepen de vraag op hoe we de inrichting van onze leefomgeving daarop kunnen aanpassen. Tegelijkertijd is er een groeiende vraag naar woonruimte, vooral in de nabijheid van steden. Dorpsuitbreidingen en locaties voor flexwonen kunnen hierin een belangrijke rol spelen, waarbij het essentieel is om deze uitbreidingen zorgvuldig te ontwerpen. Deze uitbreidingen moeten niet alleen voldoen aan de woonbehoeften, maar ook de landschappelijke kwaliteiten respecteren en waar mogelijk, versterken.
Een aantal van onze projecten illustreert hoe we deze twee doelen combineren: het realiseren van duurzame woonomgevingen en tegelijkertijd de biodiversiteit en klimaatadaptatie bevorderen.
Bij Munnikenhof in Terheijden bijvoorbeeld, hebben we maatregelen voor biodiversiteit en klimaatadaptatie opgenomen in het ontwerp van de buitenruimte voor een stedelijke uitbreiding. Rondom de stedenbouwkundige clusters zijn groene randen gecreëerd, die bijdragen aan de biodiversiteit. Door een gradiënt van bloemrijk grasland naar ruig grasland en inheemse struiken, met incidenteel een boom, ontstaat een gevarieerd leef- en foerageergebied voor verschillende flora en fauna en wordt de overgang naar het landschap gemaakt.
Verbindingszones tussen stad en landelijk gebied
Groen in de stad speelt een cruciale rol voor de kwaliteit en het functioneren van stedelijke en omliggende natuurgebieden. Om de natuur een kans te geven, moet dit groen duurzaam worden beheerd. Dit draagt bij aan zowel de ecologische waarde als de identiteit en belevingswaarde van de stedelijke functies, zoals woonwijken.
Voor de ecologische verbindingszones rondom de stedelijke uitbreidingen is een breedte van ten minste 20 meter vereist om de doelstellingen te behalen. Deze zones bevatten struweel, boomgroepen, en natuurvriendelijke oevers die tevens waterberging bieden. Zo ontstaat er niet alleen een aantrekkelijke en leefbare omgeving voor mensen, maar ook voor de natuur.
In Oss hebben we voor de locatie van flexwoningen hetzelfde principe toegepast ter versterking van de landschappelijke waarden. Het ontwerp omvat een groen-blauw ecologisch raamwerk dat deel uitmaakt van de openbare ruimte. Dit raamwerk, met waterpartijen, opgaande beplanting en kruidenrijke graslanden wordt vanaf de start van de bouw gerealiseerd, zodat het ecologisch potentieel al functioneel is op het moment dat de tijdelijke woningbouw begint. Daarnaast zijn er elzensingels en sloten aangelegd om te refereren naar het oorspronkelijke landschap van de dekzandrand. Een (voedsel)bos aan de westzijde van het plangebied versterkt het ecologisch netwerk.
In Oss hebben we voor de locatie van flexwoningen hetzelfde principe toegepast ter versterking van de landschappelijke waarden. Het ontwerp omvat een groen-blauw ecologisch raamwerk dat deel uitmaakt van de openbare ruimte. Dit raamwerk, met waterpartijen, opgaande beplanting en kruidenrijke graslanden wordt vanaf de start van de bouw gerealiseerd, zodat het ecologisch potentieel al functioneel is op het moment dat de tijdelijke woningbouw begint. Daarnaast zijn er elzensingels en sloten aangelegd om te refereren naar het oorspronkelijke landschap van de dekzandrand. Een (voedsel)bos aan de westzijde van het plangebied versterkt het ecologisch netwerk.
De bovengenoemde voorbeelden laten zien hoe ruimtelijk ontwerp een brug kan slaan tussen biodiversiteit en klimaatadaptatie in zowel stedelijke als landelijke gebieden. Door natuur niet als sluitpost maar als uitgangspunt van het ontwerp te nemen, ontstaat er ruimte voor slimme, duurzame en toekomstgerichte oplossingen. Landschapsontwerpers spelen hierin een sleutelrol: zij vertalen abstracte ambities naar concrete ruimtelijke keuzes. Maar ook beleidsmakers en bewoners hebben hierin een stem. Door samen op te trekken en actief te kiezen voor een groene leefomgeving, versterken we het draagvlak én het effect ervan.
De bovengenoemde voorbeelden laten zien hoe ruimtelijk ontwerp een brug kan slaan tussen biodiversiteit en klimaatadaptatie in zowel stedelijke als landelijke gebieden. Door natuur niet als sluitpost maar als uitgangspunt van het ontwerp te nemen, ontstaat er ruimte voor slimme, duurzame en toekomstgerichte oplossingen. Landschapsontwerpers spelen hierin een sleutelrol: zij vertalen abstracte ambities naar concrete ruimtelijke keuzes. Maar ook beleidsmakers en bewoners hebben hierin een stem. Door samen op te trekken en actief te kiezen voor een groene leefomgeving, versterken we het draagvlak én het effect ervan.
Wie vandaag investeert in biodiversiteit en klimaatadaptatie, oogst morgen een rijker landschap, sterkere ecosystemen en een gezondere samenleving. De uitdaging is groot, maar de kansen zijn dat ook!
Bij Rho Adviseurs vertalen wij ambities naar concrete en haalbare ruimtelijke oplossingen. Wilt u weten wat een goed doordacht ontwerp kan betekenen voor de groene toekomst van uw project?