Door Wim Drost
De afgelopen week was een week van inkijkjes. Door een fout op de website, lekten de Michelinsterren voor 2021 uit voor deze bedoeld waren om bekend gemaakt te worden. Negen nieuwe sterren, negen chef-koks die door de Franse haute cuisine nieuw zijn onderscheiden. In totaal telt Nederland nu 2 restaurants met 3 Michelinsterren, 18 met 2 sterren en 93 restaurants met één ster. Honderddertien sterrenrestaurants; bijna één per twee gemeenten. Niet gek, zou ik denken voor een landje van stamppot, jus in een kuiltje en een kers op de appelmoes!
De afgelopen week heb ik voor NLingenieurs een betoog gehouden over wat de Omgevingswet betekent voor de adviseur die zich bezig houdt met de fysieke leefomgeving. Ik heb dat verhaal vanuit mijzelf verteld.
Dertig jaar geleden begon mijn werkzame leven waar het eigenlijk zou moeten eindigen. Na mijn studie Chemische Technologie begon ik als ‘deskundige’ bij de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak. Ik leerde deskundigenberichten schrijven, waarin ik hoofd en bijzaken scheidde ter voorbereiding van de uitspraken van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Ik specialiseerde me in geluidhinder en schreef het ene vernietigende deskundigenbericht na het andere. Tot ik me ook met ruimtelijke ordening ging bemoeien. Na ook in dat kader een vilein stuk over normen en toetsen geschreven te hebben, vroeg mijn ruimtelijke-ordeningscollega me: “Maar hoe zit het nu echt”?
………………
Ik was met stomheid geslagen. Dat had ik immers in welluidende volzinnen puntig beschreven.
Toch?
Ik leerde toen dat een goede ruimtelijke ordening een breder kader kent dan de milieuhygiënische, normgebaseerde toets. En dat ik daar geen antwoord op had.
Ik ben me suf gaan lezen. Beginnende met het advies van de Gezondheidsraad uit 1971 dat ten grondslag lag aan de Wet geluidhinder. Ik heb me verdiept in de dosis-effectrelaties (lees: puntenwolken) van TNO, slaap en gezondheid en het effect van groene en stille ruimten op de hinderbeleving. Ik ontdekte een andere dimensie achter de normgerichte zekerheid en waarheid, op basis waarvan ik tot op dat moment mijn deskundigenberichten schreef. Ik was van een recepten-kok op weg gegaan naar een chef-kok in de maak.
De Omgevingswet biedt ons adviseurs dezelfde uitdaging als mijn r.o.-collega indertijd. De verruimde reikwijdte en met name de afwegingsruimte, samen met het decentraliseren van de regels voor traditionele milieuthema’s maakt dat de vraag: “Hoe zit het nu echt?” ons vaak gesteld zal worden. Niet alleen het ambtelijke apparaat, maar ook de politiek zal de adviseur moeten kunnen meenemen in deze verdieping.
Een tweede verandering volgt uit het samengaan van alle thema’s van de fysieke leefomgeving in het omgevingsplan. Hierdoor verschuift de rol van adviseur van het verzorgen van de afrondende onderzoeken na het opstellen van het bestemmingsplan, naar het uitbalanceren van alle thema’s bij het ontstaan van het omgevingsplan.
Een derde verandering ten opzichte van het bestaande stelsel is de uitwerking van de thema’s van de fysieke leefomgeving in de planregels. Waar onder het huidige stelsel deze regels in belangrijke mate in het Activiteitenbesluit zijn opgenomen, moeten zij onder het nieuwe stelsel in het omgevingsplan zijn opgenomen. De adviseur zal de fysieke leefomgeving dus van het ontstaan van het omgevingsplan, tot de uitwerking in juridische planregels begeleiden.
Het nieuwe stelsel daagt de adviseur uit om zich inhoudelijk te verdiepen en te verbreden. De adviseur zal de taal van de raadzaal vaardig zijn, de taal van de juridische planregel én de taal van niet eigen vakdisciplines.
Veranderen is een keuze. In één van mijn favoriete Netflix series Chef’s Table wordt chef-kok Michel Troisgros geportretteerd. Zijn vader en oom gaven gezicht aan de haute cuisine met hun zalm en zuring. Michel stond voor de keuze deze traditie voort te zetten, of zijn eigen weg te gaan. Wat er gebeurd zou zijn als hij de zalm en zuring verfijnd zou hebben, zullen we nooit weten. Maar met zes restaurants en drie onderscheidingen door Gault Millau kan niet gezegd worden dat zijn keuze, zijn leap of faith slecht heeft uitgepakt.